اثر رژیم رطوبتی و کود فسفر بر فسفر قابل‌جذب و شکلهای فسفر معدنی در برخی خاکهای شالیزاری شمال ایران

تأثیر رژیم رطوبتی خاک و کود فسفر بر فسفر قابل‌جذب و شکلهای فسفر معدنی در چهار خاک شالیزاری شمال ایران بررسی گردید. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی شامل نوع خاک در چهار سطح (دو خاک اسیدی و دو خاک آهکی)، شرایط رطوبتی خاک در سه سطح (هواخشک، 40% رطوبت اشباع و غرقاب) و کود فسفر در دو سطح (با و بدون کود فسفر) و با دو تکرار انجام شد. کود فسفر به‌صورت مونوکلسیم فسفات به میزان 100 میلی‌گرم فسفر بر کیلوگرم خاک افزوده شد. تیمارها به مدت یک ماه در دمای 25 درجه سانتی‌گراد در انکوباتور نگهداری شدند. سپس شکلهای فسفر معدنی در خاکهای آهکی به روش Jiang and Gu (1989) و در خاک‌های اسیدی به روش Kuo (1996) تعیین گردید. همچنین فسفر قابل‌جذب به روش اولسن اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که فسفر قابل‌جذب تمام خاکهای مورد مطالعه پس از غرقاب افزایش یافت (به‌طور میانگین بیش از دو برابر). فسفر قابل‌جذب در خاکهای اسیدی پس از غرقاب بیشتر از خاکهای آهکی افزایش یافت. پس از یک ماه نگهداری در 40% رطوبت اشباع و بدون کود فسفر، فسفر قابل‌جذب در سه خاک از چهار خاک مورد مطالعه به‌طور معنی‌داری افزایش یافت و در یک خاک تغییر معنی‌داری نکرد. میانگین بازیابی فسفر افزوده شده به خاک در شرایط غرقاب از شرایط غیرغرقاب کمتر بود. میانگین بازیابی کود فسفر در خاکهای آهکی به‌طور معنی‌داری از خاکهای اسیدی بیشتر بود. تأثیر رژیم رطوبتی خاک و کود فسفر بر مقدار تمامی شکلهای فسفر معدنی در تمام خاکهای مورد مطالعه معنی‌دار بود. در شرایط غیرغرقاب نسبت به شرایط غرقاب مقدار بیشتری از کود فسفر به شکل Fe-P تبدیل گردید. در هر دو شرایط غرقاب و غیرغرقاب، در خاکهای قلیایی آهکی نسبت به خاکهای اسیدی مقدار بیشتری از کود فسفر به شکل Al-P تبدیل گردید. در هر دو شرایط غرقاب و غیرغرقاب، در خاکهای اسیدی نسبت به خاکهای قلیایی آهکی مقدار بیشتری از کود فسفر به شکل Fe-P تبدیل گردید. در حالت هواخشک، مقدار شکلهای فسفر معدنی در خاکهای قلیایی آهکی به ترتیبFe-P< Ca2-P < Ca8-P < Al-P < Ca10-P و در خاکهای اسیدی به ترتیب NH4Cl-P < Al-P < Fe-P < Ca10-P بود.